Werk, migratie en huisvesting hangen met elkaar samen
De adviesraad migratie publiceert – in aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen – een blogserie waarin kennis en feiten over Migratie en Gemeenten staan. Deze blog gaat over de samenhang tussen werk, migratie en huisvesting.
Samenhang tussen werkgelegenheid, arbeidsmigratie en huisvesting
Stimuleren van de werkgelegenheid staat in veel gemeentelijke verkiezingsprogramma’s weer in de top drie van voornemens. Maar is dit streven wel zo vanzelfsprekend? Sommige bedrijven, en soms hele sectoren, kunnen in Nederland namelijk alleen nog bestaan vanwege de inzet van arbeidsmigranten.
Waar de wethouder Economische zaken verguld is met de realisatie van een nieuw bedrijventerrein, ziet de wethouder Wonen zich vervolgens geconfronteerd met een huisvestingsvraagstuk voor arbeidsmigranten en een nog grotere druk op de woningmarkt. Dat pleit voor een vestigingsbeleid en een woonvisie waarin het gemeentebestuur zich bewust toont van de samenhang tussen werkgelegenheid, arbeidsmigratie en huisvesting en hierin zorgvuldige afwegingen maakt.
De vestiging van nieuwe bedrijven kan arbeidsmigranten aantrekken
Het lijkt vanzelfsprekend dat hoe meer banen de vestiging van een bedrijf oplevert, hoe beter het is. Voldoende werkgelegenheid is immers erg belangrijk voor het welzijn van de bevolking. Maar toch is dat niet zo simpel als het lijkt. Nederland heeft nu een zeer krappe arbeidsmarkt. In het laatste kwartaal 2021 waren er 105 vacatures per 100 werklozen (CBS). Dat betekent dat zelfs als alle werklozen aan het werk zijn er nog steeds vacatures niet zijn vervuld. Toch steken gemeenten met het oog op het vergroten van de werkgelegenheid nog steeds veel energie in het behouden en aantrekken van bedrijven. En soms wordt een deel van de arbeidsplaatsen die dat oplevert vervolgens opgevuld door arbeidsmigranten, die met name afkomstig zijn uit andere EU-landen. Zij hebben namelijk onbeperkt toegang tot de Nederlandse arbeidsmarkt. Eind 2019 waren er in totaal 611.800 werkenden uit de EU in Nederland.
Ook arbeidsmigranten moeten ergens wonen
De vestiging van nieuwe bedrijven in gemeenten kan dus leiden tot de komst van meer arbeidsmigranten. Ook zij moeten ergens wonen. Soms gebeurt dat in speciale woonvoorzieningen, in de volksmond ook wel ‘Polenhotels’ genoemd. Plannen voor de ontwikkeling hiervan leiden echter vaak tot protesten van omwonenden, die vrezen voor overlast, een ‘negatieve uitstraling’ op hun buurt of een ‘aantasting van hun leefomgeving’ (zie bijvoorbeeld Westland, Dongen en Sevenum) of het gevolg is dat huizen worden opgekocht om arbeidsmigranten te kunnen huisvesten. Hierdoor neemt de krapte op de woningmarkt nog verder toe. Nederland kwam in 2019 ongeveer 120.000 huisvestingsplekken voor tijdelijke arbeidsmigranten te kort.
De meerderheid van de arbeidsmigranten (55%) woont in reguliere woningen. De wethouder Wonen van de gemeente Den Haag trok twee jaar geleden al aan de bel over de woonomstandigheden van arbeidsmigranten in zijn gemeente. In Den Haag zijn de afgelopen jaren ‘in hoog tempo woningen opgekocht, gesplitst en verkamerd’ om arbeidsmigranten te huisvesten. Velen van hen werken overigens niet in de gemeente Den Haag, maar in het Westland, dat niet alle arbeidsmigranten die het aantrekt ook zelf huisvest. Dit heeft de laatste jaren voor wrevel gezorgd bij de omringende gemeenten.
Klik hier om de volledige blog te bekijken en lees meer over hoe de huisvestingsvraag a.g.v. de inzet van internationale medewerkers onderdeel kan worden van het vestigingsbeleid van gemeenten.
Deze blog verscheen eerder via de Adviescommissie voor Vreemdelingenzaken (ACVZ). Bron: ACVZ (21 februari 2022).
LTO: Personeelstekort brengt oogstseizoen in gevaar
LTO Nederland wil dat werkgevers ook de mogelijkheid krijgen om seizoenarbeiders van buiten de Europese Unie in te zetten. Omdat de arbeidsmarkt zo krap is, vrezen veel werkgevers in de land- en tuinbouw dit seizoen anders onvoldoende teelt- en oogstmedewerkers te hebben.
Uit een peiling van LTO onder ruim 580 agrarische werkgevers blijkt dat 84 procent van hen denkt dit seizoen over onvoldoende arbeidskrachten te beschikken. Het gaat specifiek om seizoenarbeiders voor teelt- en oogstwerkzaamheden in de open teelten, glastuinbouw en de fruitsector.
Arbeidsmigratie
Eén van de oplossingen waar LTO aandacht voor vraagt, is het verruimen van de arbeidsmigratie. 40% van de werkgevers ziet dit als een kans. Een ruimhartiger en gerichte inzet van seizoenarbeiders uit landen buiten de EU helpt de werkgevers in de land- en tuinbouw en voorkomt dat producten niet geoogst kunnen worden, vindt LTO.
De bestaande regeling ‘verblijfs- en werkvergunning seizoenarbeid voor de land- en tuinbouw’ biedt een oplossing, vindt LTO. Al op korte termijn en voor het komende teelt- en oogstseizoen moet het daarmee mogelijk worden om, onder voorwaarden, seizoenarbeiders van buiten de Europese Unie in de land- en tuinbouw aan de slag te laten gaan.
Dit artikel verscheen eerder via Nieuwe Oogst. Klik hier om het volledige artikel te lezen.
Bron: Nieuwe Oogst (2 februari 2022).
Expertmeeting: Arbeidsmigranten over scholingsaanbod en loopbaanbegeleiding
Expertmeeting arbeidsmigranten
Op donderdag 24 februari organiseert Het Kenniscentrum Arbeidsmigranten, in samenwerking met de Tilburg Law School, een expertmeeting over arbeidsmigranten in Nederland. De meeting staat in het teken van de presentatie van de voorlopige uitkomsten van een periodieke opiniepeiling die door onderzoeksbureau I&O Research wordt uitgevoerd, in opdracht van het Kenniscentrum. Tijdens de bijeenkomst worden de resultaten van het 3e panel van 2021 gepresenteerd. Dit 3e panel bevatte onder meer vragen over het training- en scholingsaanbod dat arbeidsmigranten ontvangen, hun scholingsgedrag en -wensen, alsmede over voorzieningen die voorzien in een loopbaanbegeleiding.
De meeting is online en staat open voor iedereen. Na aanmelding ontvangt u enkele dagen voor de bijeenkomst een link naar de betreffende meeting. Meld u gratis aan (met vermelding van Meeting 24-02) via deze link: [email protected]
Programma
- 15:30 – 15:40 Opening en korte introductie Het Kenniscentrum Arbeidsmigranten
- 15:40 – 16:15 Presentatie van de resultaten van het 3e panelonderzoek; hoe denken arbeidsmigranten over scholing en loopbaanbegeleiding in Nederland?
- 16:15 – 16:30 Eerste reactie van Chantal Huinder, directie Stichting Doorzaam, expertisecentrum duurzame inzetbaarheid van de uitzendkrachten.
- 16:30 – 17:00 Rondetafelgesprek en discussie met de deelnemers
- 17:00 – 17:10 Afsluiting
Aanmelden
Meld u gratis aan voor deze meeting (onder vermelding van “Meeting 24-02”) via het volgende mailadres:
[email protected].
Namens het bestuur van het Kenniscentrum
Duitsland wil jaarlijks 400.000 arbeidsmigranten aantrekken
De nieuwe Duitse coalitie wil elk jaar 400.000 geschoolde arbeidsmigranten aantrekken. Gebeurt dit niet dan wordt de economie van het land hard geraakt, vreest de regering. In Nederland onderzoekt het kabinet of zo’n streefcijfer ook hier ingevoerd kan worden om de problemen op de arbeidsmarkt aan te pakken.
“Het tekort aan geschoolde werknemers is nu zo serieus dat het onze economie dramatisch afremt. We krijgen de veroudering op de arbeidsmarkt alleen met een modern immigratiebeleid onder controle”, zegt Christian Dürr, leider van de Vrije Democratische Partij (FDP), tegen het Duitse weekblad Witschaftswoche.
Zijn partij regeert sinds december met de Groenen mee in de coalitie van sociaaldemocraat Olaf Scholz, de nieuwe Bondskanselier van Duitsland. Volgens Dürr moet de politiek zeer snel en zeer grondig veranderen op immigratiegebied om de problemen op de arbeidsmarkt te bestrijden. “We moeten het cijfer van 400.000 geschoolde arbeidsmigranten zo snel mogelijk bereiken.”
Beroepsbevolking krimpt
Dürr zegt dit omdat er in Duitsland, net zoals in Nederland, veel vacatures zijn die niet vervuld kunnen worden. Het Duitse Economische Instituut schat dat het aantal arbeidskrachten dit jaar met meer dan 300.000 zal dalen. Dat komt doordat er meer mensen met pensioen gaan dan dat er jonge mensen bijkomen op de arbeidsmarkt. De verwachting is dat dit gat groter zal groeien tot meer dan 650.000 in 2029. Als er niks aan gedaan wordt loopt het tekort aan mensen in de beroepsbevolking op tot 5 miljoen, aldus persbureau Reuters.
Dit artikel verscheen eerder via RTL Nieuws. Klik hier om het volledige artikel te lezen.
Bron: RTL Nieuws (21 januari 2022).
Symposium Zorg en welzijn voor arbeidsmigranten
Healthcare for Internationals (H4i), Pharos en het Kenniscentrum Arbeidsmigranten organiseren op donderdag 2 juni het symposium ‘Zorg en welzijn voor arbeidsmigranten’.
Integrale aanpak zorg en welzijn
Er wonen en werken meer dan 600.000 vaak Oost-Europese arbeidsmigranten in Nederland. Zij doen economisch belangrijk werk in de land- en tuinbouw, de industrie of distributie. Arbeidsmigranten lopen om verschillende redenen meer risico op gezondheidsproblemen en ervaren verschillende barrières in toegang en gebruik van zorg. Bovendien is deze groep hard geraakt door de coronapandemie.
Eind 2020 deed het Aanjaagteam bescherming arbeidsmigranten o.l.v. Emile Roemer al voorstellen om de huisartsenzorg beter toegankelijk te maken. Dit is erg belangrijk en meerdere initiatieven richten zich hierop. Onderzoeken en ervaringen in het veld laten echter zien dat een bredere, integrale aanpak op het gebied van gezondheid essentieel is voor de duurzame inzet en het welbevinden van deze groep. Met het symposium brengen we al deze kennis en ervaring bijeen. Het symposium is vooral gericht op medewerkers van zorg- en welzijnsorganisaties, gemeenten en andere overheden, kennisinstituten, werkgevers, zorgverzekeraars en andere belangstellenden in dit onderwerp.
Kennis en inspiratie opdoen
Kom tijdens dit symposium kennis en inspiratie opdoen voor de aanpak van uitdagingen in jouw regio of professie. Thema’s die aan de orde komen zijn onder andere:
- Huisartsenzorg
- Mentale gezondheid / GGZ
- Oplossingen in het sociale domein
- Preventie en vroegsignalering
- Publieke gezondheid
- Werkgevers en zorg & welzijn
- Zorgverzekeringen
- Inzet arbeidsmigranten in de zorg
Jaarrapportage arbeidsmigranten 2021
Eind 2020 heeft het Aanjaagteam Bescherming Arbeidsmigranten, onder leiding van Emile Roemer, diverse aanbevelingen gepresenteerd voor de bescherming van arbeidsmigranten. Recent werd de eerste voortgangsrapportage gepubliceerd: Jaarrapportage Arbeidsmigranten 2021.
Op 30 oktober 2020 bracht het Aanjaagteam Bescherming Arbeidsmigranten haar adviesrapport uit onder de titel ‘Geen
tweederangsburgers’. Op dit moment, één jaar na het uitbrengen van dit adviesrapport, is een jaarrapportage opgesteld. In de “Jaarrapportage Arbeidsmigranten” wordt inzicht gegeven in de voortgang van de diverse aanbevelingen voortkomend uit het advies van het Aanjaagteam. Ook wordt er een breder beeld geschetst van de ontwikkelingen rondom arbeidsmigratie. Dit gebeurt aan de hand van zeven thema’s, die overeenkomen met de aanbevelingen van het Aanjaagteam, zoals Registratie, Huisvesting en Zorg. Daarnaast is de rapportage aangevuld met nieuwe informatie over onder andere dak- en thuislozen, sociale zekerheid en COVID-19. Specifiek voor het thema ‘Zorg en welzijn’ is ook uitgebreid gemaakt van het tweede panelonderzoek van Het Kenniscentrum Arbeidsmigranten.
Klik hier en bekijk het volledige rapport via de Rijksoverheid.
Komst arbeidsmigranten niet meer vanzelfsprekend
Arbeidsmigranten zijn onmisbaar in de fruitteelt. Deze afhankelijkheid gaat telers op termijn voor grote uitdagingen stellen, denkt socioloog en onderzoeker Jan Cremers. Hij voorziet namelijk dat de schaarste aan arbeidsmigranten verder zal doorzetten.
Na de val van de Berlijnse Muur leek het reservoir aan goedkope Oost-Europese arbeidsmigranten jarenlang onuitputtelijk. De laatste jaren is er echter een kentering zichtbaar: steeds meer ondernemers merken dat het lastiger wordt om voldoende buitenlandse medewerkers te vinden. Jan Cremers, socioloog en onderzoeker bij Tilburg University en bestuurslid van het Kenniscentrum Arbeidsmigranten, verwacht
dat deze tendens zal doorzetten als niet onmiddellijk maatregelen worden getroffen. “Ik wil er geen doekjes om winden: als er niets gebeurt, zal een groot deel van de arbeidsmigranten over tien jaar niet meer werkzaam zijn in Nederland. Een van de redenen hiervoor is dat de economische situatie in de landen van herkomst verbetert. Daarnaast proberen Oost-Europese overheden hun mensen op verschillende manieren in eigen land te houden, en speelt de vergrijzing van de Oost-Europese bevolking een rol.
Dit artikel verscheen eerder in vakblad Fruitteelt (23e editie – 2021). Dit is het vakblad van de Nederlandse Fruittelers Organisatie (NFO). Lees hieronder het volledige artikel of kijk voor meer informatie op de website van NFO.
Gezien worden
Werkgevers stellen al van alles in het werk om arbeidsmigranten te bewegen tóch naar Nederland te komen. Dat was vooral zichtbaar in de coronatijd, toen sommige werkgevers arbeidsmigranten zelfs aanboden om per vliegtuig naar Nederland te komen. “Zo laat je je buitenlandse arbeidskrachten merken dat ze ertoe doen”, zegt Cremers, “je toont waardering. En dat is cruciaal. Hier moeten telers veel meer op gaan inzetten. Waardering tonen, is een belangrijke sleutel tot de oplossing van het arbeidstekort.” Volgens Cremers daalt het aanbod aan arbeidsmigranten onder meer doordat veel van hen zich niet prettig voelen op hun werkplek. “Er hangt vaak een sfeer van angst in plaats van waardering. Arbeidsmigranten voelen zich niet zeker over hun werksituatie en zijn bang dat ze ieder moment hun baan kunnen verliezen. En buitenlandse medewerkers worden vaak anders behandeld dan hun Nederlandse collega’s. Zo worden zij vaak niet ingelicht over arbeidvoorwaarden en contractuele afspraken. Of ze weten niet hoe ze zich ziek moeten melden. Doen ze dit toch, dan zijn ze bang om te worden ontslagen en hun inkomen te verliezen. Dit soort zaken motiveren arbeidsmigranten niet om naar Nederland te komen.”
Cremers pleit er dan ook voor om de arbeidsmigrant op dezelfde manier te behandelen als een Nederlandse medewerker. “Niet als nummer, maar als werknemer. Waarom worden arbeidsmigranten bijvoorbeeld vaak ingezet via een uitzendbureau en niet in vaste dienst genomen? En waarom zijn de arbo-omstandigheden dikwijls niet gelijk? Het ontbreken van een P&O-achtige benadering is op zijn minst opmerkelijk. Dat creëert ongelijkheid, en dat voelen mensen. Gezien en gewaardeerd worden, dat is voor hen het allerbelangrijkst.” Volgens Cremers kunnen Nederlandse ondernemers op dit vlak nog wat leren van de Duitsers. “Daar worden arbeidsmigranten met open armen verwelkomd. En krijgen ze bijvoorbeeld de gelegenheid om de Duitse taal te leren. Hier in Nederland moffelen we arbeidsmigranten soort van weg, doen we net alsof ze er niet zijn. Ook de politiek neemt een dergelijke houding aan. Terwijl inmiddels 10 procent van onze beroepsbevolking bestaat uit arbeidsmigranten. We moeten wat dat betreft echt toe naar een andere mindset.”
Gezonde mix
Cremers ziet nog andere oplossingen voor het dreigende personeelstekort. “De fruitteelt zou meer jongeren moeten werven. Maar daarvoor is wel een ander soort arbeid nodig. Techniek en verdergaande robotisering, bijvoorbeeld: dat zijn zaken die jongeren aanspreken. Sowieso wordt werken met je handen tegenwoordig als minder waardevol gezien dan ‘hoofdarbeid’. Niet voor niets studeren jongeren langer door, zodat zij een beroep kunnen gaan uitoefenen met een hogere status. Daarom moeten werkzaamheden in de fruitteelt worden aangepast en aantrekkelijker gemaakt voor een jongere doelgroep.” Cremers voorziet dat technische innovaties in de toekomst sowieso een groot deel van het arbeidsprobleem gaan oplossen. “Robots en machines kunnen veel handarbeid gaan vervangen. Maar dergelijke technologische ontwikkelingen brengen ook extra kosten met zich mee. Deze zijn niet voor iedere teler rond te rekenen. Of robotisering een oplossing vormt, hangt af van het bedrijf en vooral ook van de afzetmarkt. Tegelijkertijd zal de robotisering het werk in de fruitteelt aantrekkelijker maken – niet alleen voor jongeren, maar ook voor arbeidsmigranten. Samenvattend: het oplossen van het personeelsprobleem ligt in een gezonde mix van technologische innovatie, het binden van jongeren én meer waardering van arbeidsmigranten.
Kortcyclische arbeid biedt perspectief
De fruitteelt kenmerkt zich vooral door kortcyclische arbeid. Dat geeft de sector een voorsprong ten opzichte van andere agrarische sectoren. “Deze kortcyclische arbeidsmigranten zijn niet op zoek naar een vaste aanstelling en hebben vaak nog een baan in hun thuisland”, zegt Cremers. “Het zijn dikwijls jonge mensen, die in hun vakantie even appels gaan plukken in Nederland om een zakcentje bij te verdienen. Maar hun leven staat niet ‘on hold’ door deze baan in het buitenland; iets wat je bij arbeidsmigranten die voor langere tijd komen vaak wel ziet.” Het aanbod aan arbeidsmigranten die voor kortere tijd naar Nederland willen komen, nam de afgelopen jaren toe. En dit zal volgens Cremers waarschijnlijk beter op peil blijven dan dat van seizoensarbeiders die voor langere tijd komen. “Om arbeidsmigranten over de streep te trekken om voor kortere tijd naar Nederland te komen, kan een fruitteler zijn mensen bijvoorbeeld ook cursussen of scholing aanbieden. Zo onderscheid je je van de concurrentie in andere landen, zullen arbeidsmigranten eerder voor jou kiezen. En dit is nog extra van belang vanwege de toenemende vergrijzing in Oost-Europa.”
Onderzoek arbeidsmigrantenpanel: Training, opleiding en toekomstperspectieven
Er werken honderdduizenden arbeidsmigranten uit de hele wereld in Nederland en veel bedrijven hebben hen keihard nodig. Toch weten veel Nederlanders weinig over arbeidsmigranten en is er veel onwetendheid. Ook wordt er vooral gesproken óver arbeidsmigranten, maar nauwelijks mét arbeidsmigranten. Daarom wil Het Kenniscentrum Arbeidsmigranten via haar onderzoekspanel Share My Voice de stem van de arbeidsmigrant zélf laten horen door korte onderzoeken uit te voeren onder arbeidsmigranten. Op dit moment voert zij haar derde onderzoek uit onder arbeidsmigranten, gericht op training, opleiding en toekomstperspectieven.
Hoe denken arbeidsmigranten over Nederland?
Arbeidsmigranten zijn van groot belang voor Nederland. Maar er wordt nauwelijks geluisterd naar hun meningen, gevoelens en ervaringen. De stem van de arbeidsmigrant wordt hierdoor niet gehoord. Daarom heeft Het Kenniscentrum Arbeidsmigranten onderzoekspanel Share My Voice opgericht. Share My Voice is een onafhankelijk onderzoekspanel ván en vóór arbeidsmigranten. Via Share my Voice worden korte onderzoeken gedaan om de stem van arbeidsmigranten zélf te laten horen, zodat wij bedrijven en overheden kunnen helpen met nieuwe kennis en het nemen van betere beslissingen. Eerder is al onderzoek gedaan naar de woon-, werk- en leefsituatie van arbeidsmigranten en hun kennis van- en toegang tot gezondheidszorg en bedrijfsgezondheidszorg.
Nieuw onderzoek: Wensen en mogelijkheden arbeidsmigranten rondom training en opleiding
Op dit moment wordt het derde onderzoek uitgevoerd onder het onderzoekspanel. Dit onderzoek is gericht op training, scholing en opleiding op het werk en de toekomstperspectieven en ambities van arbeidsmigranten. Hiermee hopen wij de wensen, behoeften en mogelijkheden van arbeidsmigranten op te halen. Zo krijgen we een beter beeld van hun behoeften en verkrijgen we meer inzicht in wat Nederland kan doen om arbeidsmigranten te binden en behouden. Het onderzoek kan worden ingevuld via www.sharemyvoice.nl.
Wilt u als werkgever, uitzender, huisvester of andere organisatie meewerken aan dit onderzoek? Neem dan vrijblijvend contact met ons op!
Onderzoekspanel gericht op onafhankelijk onderzoek
Share My Voice wordt uitgevoerd in opdracht van Het Kenniscentrum Arbeidsmigranten: een onafhankelijke stichting gericht op het ontwikkelen en verzamelen van kennis over arbeidsmigranten. Er worden allerlei onderzoeken uitgevoerd onder arbeidsmigranten, bijvoorbeeld over werkomstandigheden, huisvesting, integratie, ambities en toekomstperspectief. Hiermee willen wij burgers, bedrijven, overheden en andere partijen beter informeren over arbeidsmigranten. Dat geeft hen meer kennis, waardoor zij arbeidsmigranten beter kunnen binden, boeien en behouden en betere beslissingen kunnen nemen. Denk bijvoorbeeld aan andere, goedkopere vormen van huisvesting, meer ontwikkelmogelijkheden op het werk en een betere beeldvorming onder Nederlanders.
Hoe wordt Limburg aantrekkelijk voor arbeidsmigranten?
Limburg heeft de komende jaren zeker 40.000 arbeidsmigranten nodig. Hoe zorg je dat die komen én blijven? Ondernemend Limburg, de drie regio’s en de provincie hebben een plan: meer en betere woningen, goede arbeidsvoorwaarden en inburgering.
Eigenlijk is het heel eenvoudig, zegt de voorzitter van de Limburgse Werkgevers Vereniging (LWV) Giel Braun: „Als we niets doen, krijgen we ons voedsel niet geproduceerd, kunnen de webshops hun spullen niet kwijt, loopt de zorg spaak en kunnen we geen kop koffie op het terras bestellen.” Door vergrijzing en het wegtrekken van jonge mensen, blijven er te weinig mensen over die het werk kunnen doen, zegt hij. „We hebben internationale werknemers keihard nodig. Ook om de samenleving staande te houden, want ook onze verenigingen en scholen lopen leeg.”
Dit artikel verscheen eerder in De Limburger. Bekijk hier het volledige artikel over de collectieve aanpak om arbeidsmigranten te binden en behouden.
Bron: De Limburger (18-11-2021).