Uit een in januari uitgevoerd onderzoekspanel onder arbeidsmigranten en kennismigranten wordt het beeld bevestigd dat arbeidsmigranten vooral naar Nederland komen vanwege werkgerelateerde motieven zoals salaris, arbeidsvoorwaarden en banen. Daarnaast wordt het beeld dat Nederland arbeidsmigranten ondermaatse huisvesting biedt bevestigd door de arbeidsmigrant zelf. Het onderzoekspanel is een initiatief van Het Kenniscentrum Arbeidsmigranten. Het onderzoekspanel is gehouden onder meer dan 1.600 arbeidsmigranten uit meer dan 100 landen. De Stichting presenteert de eerste resultaten van het panel vanmiddag in een digitaal symposium aan meer dan 300 geïnteresseerde beleidsmakers, bestuurders en andere stakeholders.

Werk als leidend migratiemotief
80% van de ondervraagde arbeidsmigranten geeft een werkgerelateerde reden, zoals salaris, arbeidsvoorwaarden, aanbod van banen of tekort aan banen in hun thuisland aan als motief om naar Nederland te komen. Persoonlijke ontwikkeling wordt met name onder kennismigranten als aanvullend motief aangegeven om in Nederland te komen werken. Daarmee wordt het beeld van Nederland als werkbestemming bevestigd.

Ook arbeidsmigranten percipiëren huisvesting als ondermaats
40% van de ondervraagde (met name) Oost-Europese arbeidsmigranten zijn negatief over hun huisvesting. 56% van de ondervraagden wil bovendien ergens anders wonen. Daarmee wordt het beeld dat Nederland ondermaatse huisvesting biedt aan arbeidsmigranten bevestigd. Opvallend is dat kennismigranten beduidend positiever zijn over hun woonsituatie. Ter indicatie: kennismigranten uit de Verenigde Staten geven over een woonsituatie een gemiddeld tevredenheidscijfer van 8,2.

Grootschalig onderzoekspanel spreekt zich uit
Het Kenniscentrum Arbeidsmigranten heeft onderzoeksbureau I&O Research opdracht gegeven een onderzoekspanel op te richten dat volledig bestaat uit arbeidsmigranten. Onder de leden van dit panel werd de afgelopen maanden het eerste onderzoek afgenomen, waarbij meer dan 1.600 arbeidsmigranten en kennismigranten zich uitspraken over hun ervaringen in Nederland op het gebied van wonen, werken, integratie en toekomstperspectief.

Over Het Kenniscentrum Arbeidsmigranten
Het Kenniscentrum Arbeidsmigranten is in 2020 als stichting opgericht en heeft de ambitie uit te groeien tot dé kennisautoriteit rondom arbeidsmigranten. Dit doet het middels kennisontwikkeling, -bundeling en -deling. Daarbij richt het zich zowel op kennismigranten als arbeidsmigranten van binnen en buiten Europa. Het bestuur wordt gevormd door experts uit het veld en zijn werkzaam of werkzaam geweest bij sociale partners, ngo’s, adviesorganen en universiteiten. Daarnaast heeft de stichting een wetenschappelijke raad die systematisch kennishiaten rondom arbeidsmigranten in beeld brengt en het bestuur adviseert. De stichting wordt gefinancierd middels donaties en subsidies.

De arbeidsmigrant is niet meer weg te denken uit Nederland. Toch ontbreekt het ons vaak aan noodzakelijke kennis. Wat drijft de arbeidsmigrant? Wat is zijn positie in onze samenleving? Hoe kan het beter?

Interactief digitaal symposium
Op donderdag 4 maart organiseert Het Kenniscentrum Arbeidsmigranten het eerste nationale symposium over arbeidsmigranten in Nederland. Een symposium dat volledig in het teken staat van kennisontwikkeling, kennisdeling en netwerken rondom arbeidsmigranten. In een interactieve online talkshow worden de nieuwste onderzoeksresultaten gepresenteerd, delen arbeidsmigranten hun eigen ervaringen en gaat het kenniscentrum in gesprek over actuele thema’s zoals huisvesting, werkomstandigheden en integratie. Diverse topsprekers met diepgaande ervaring over arbeidsmigranten komen aan het woord en praten u bij.

Programma
15:00 – 15:15 Opening en introductie Het Kenniscentrum Arbeidsmigranten
15:15 – 15:45 Presentatie resultaten grootschalig panelonderzoek; hoe denken arbeidsmigranten zélf over o.a. huisvesting, integratie en hun toekomst in Nederland?
15:40 – 16:00 Arbeidsmigranten in de spotlight; in gesprek met Malgorzata Bos-Karczewska en arbeidsmigranten over hun ervaringen in Nederland
16:00 – 16:10 Econoom Mathijs Bouman over demografische- en economische ontwikkelingen rondom arbeidsmigranten
16:10 – 16:40 Tafeldiscussie met o.a. Emile Roemer (voorzitter Aanjaagteam Arbeidsmigranten en waarnemend burgemeester Alkmaar), Mathijs Bouman (journalist en econoom) en Jan Cremers (senior onderzoeker Tilburg University)
16:40 – 16:45 Afsluiting

Aanmelden
Het belooft een middag boordevol inspiratie en (wetenschappelijke) informatie te worden, waarin arbeidsmigranten en de koplopers uit de wereld van arbeidsmigratie hun kennis en ervaringen met elkaar delen.

Meld u hier gratis en eenvoudig aan. Graag tot ziens op 4 maart!

Uit de kring van sociale partners en NGO’s heeft een toonaangevende groep stakeholders, met onder meer Arend van Wijngaarden, Jan Cremers en Sieto de Leeuw, Het Kenniscentrum Arbeidsmigranten opgericht. Zij streven er naar het kenniscentrum uit te laten groeien tot dé kennisautoriteit op het gebied van arbeidsmigranten. Een belangrijke eerste stap is de oprichting van een Wetenschappelijke Raad bestaande uit vooraanstaande wetenschappers, waaronder Tesseltje de Lange en Bas ter Weel. Op 4 maart organiseert het kenniscentrum een eerste bijeenkomst en presenteert het haar eerste onderzoeksresultaten.

Wetenschappelijke kennis essentieel voor besluitvorming rondom arbeidsmigranten
‘Jammer genoeg domineren negatieve verhalen over arbeidsmigranten het nieuws; ze vertonen ongewenst gedrag, worden onderbetaald, slecht gehuisvest en wat al niet meer. Deze wantoestanden moeten natuurlijk met wortel en tak worden uitgeroeid, omdat hierdoor zowel de nette werknemers als de goedwillende werkgevers beschadigd worden. En gelukkig is de werkelijkheid ook vaak genuanceerder’, aldus waarnemend voorzitter van de stichting, Arend van Wijngaarden. ‘Met het kenniscentrum proberen wij een zo volledig mogelijk wetenschappelijk gevalideerd beeld rondom arbeidsmigranten te schetsen. Met deze kennis voeden wij beleidsmakers, bestuurders en opiniemakers met de verwachting dat zij daardoor beleid kunnen maken dat gestoeld is op feiten en cijfers. Ik ben er enorm trots op dat we zo’n brede kopgroep aan stakeholders hebben weten te verenigen. Zowel vertegenwoordigers vanuit werkgevers, werknemers als uit het kennisdomein hebben zich gecommitteerd’.

Het kenniscentrum richt zich op kennisontwikkeling, -bundeling en -deling
De activiteiten van het kenniscentrum zijn gericht op het systematisch onderzoek van kennishiaten rondom het domein arbeidsmigranten en het vervolgens ontwikkelen, bundelen en verspreiden van nieuwe kennis. De eveneens ingerichte Wetenschappelijke Adviesraad speelt hierin een spilfunctie. Voorzitter van de Raad, UvT-onderzoeker Jan Cremers, verklaart: ‘er zijn veel onderzoekers en universiteiten in Nederland en Europa die zich buigen over de woon-, werk- en leefsituatie van arbeidsmigranten. Met het Kenniscentrum hebben we de unieke gelegenheid hier een integrale aanpak van te maken, alsmede gezamenlijk gericht op zoek te gaan naar kennishiaten en hoe deze te beantwoorden. Hierbij denken we bijvoorbeeld aan kennis rondom het actuele aantal arbeidsmigranten in Nederland, hun economische en sociaal-maatschappelijke toegevoegde waarde, alsmede de tevredenheid, behoeftes en perspectieven inzake werken en wonen in Nederland voor arbeidsmigranten zelf’. De eerste onderzoeken worden de komende drie maanden uitgevoerd. De resultaten worden tijdens de eerste bijeenkomst op 4 maart gepresenteerd.

Over Het Kenniscentrum Arbeidsmigranten
Het Kenniscentrum is in oktober 2020 als stichting opgericht en heeft de ambitie uit te groeien tot dé kennisautoriteit rondom arbeidsmigranten. Dit doet het middels kennisontwikkeling, -bundeling en -deling. Daarbij richt het zich zowel op kennismigranten en arbeidsmigranten van binnen en van buiten Europa. De stichting wordt gefinancierd middels donaties en subsidies. De stichting bestaat uit een breed gedragen bestuur bestaande uit Arend van Wijngaarden, Jan Cremers, Sieto de Leeuw, Wim Reedijk, Sjaak van der Tak, Malgorzata Bos-Karczewska, Marcel Nuyten, Francien Winsemius, Karolina Swoboda en Frank van Gool. Gezamenlijk brengen zij jaarlijks een verslag uit van hun activiteiten. Daarnaast heeft het kenniscentrum een wetenschappelijke raad bestaande uit Jan Cremers, Tesseltje de Lange, Bas ter Weel, Helga de Valk en Lisa Berntsen.

Het kabinet steunt de aanbevelingen in het tweede rapport van het Aanjaagteam Bescherming Arbeidsmigranten onder leiding van Emile Roemer. De coronacrisis heeft pijnlijk zichtbaar gemaakt dat er nog steeds te veel misstanden voorkomen onder arbeidsmigranten. Maar het advies maakt ook duidelijk dat de problemen niet in een dag zijn opgelost. Het kabinet gaat direct aan de slag met verbeteringen op het gebied van medische zorg en registratie van arbeidsmigranten. Ook zal het kabinet voor ingrijpender maatregelen voorbereidingen treffen, zodat een volgend kabinet daarmee direct aan de slag kan. Dat schrijft minister Wouter Koolmees vandaag aan de Tweede Kamer.

Dit artikel verscheen eerder via Rijksoverheid.
Lees hier het volledige artikel of lees hieronder verder.

Arbeidsmigranten moeten worden behandeld als gelijkwaardige en volwaardige deelnemers van onze samenleving. Dat is de kern van het rapport van het aanjaagteam. Het kabinet steunt deze boodschap. Op korte termijn worden daarom een aantal stappen genomen. Zo wordt begin volgend jaar gestart met het registreren van contactgegevens van arbeidsmigranten. Op die manier zijn arbeidsmigranten beter in beeld. Ook verbetert het kabinet de medische positie van arbeidsmigranten: door de kosten van noodzakelijke zorg te betalen als een arbeidsmigrant dertig dagen daarvoor nog verzekerd was. Die regeling zorgt ervoor dat arbeidsmigranten die hun werk zijn kwijt geraakt, en daarmee hun zorgverzekering, gebruik kunnen blijven maken van medisch noodzakelijke zorg. Eind vorige maand is ook de site WorkinNl.nl online gegaan, een aanbeveling uit het eerste rapport. Op deze site kunnen arbeidsmigranten in hun eigen taal informatie vinden over werken, wonen, vervoer en zorg in Nederland.

Uitzendbureaus
Maar de naderende verkiezingen zorgen er ook voor dat het kabinet niet alle aanbevelingen nu kan uitvoeren. Het kabinet treft wel alle voorbereidingen zodat een volgend kabinet direct aan de slag kan. Een van die aanbevelingen is het certificeren van uitzendbureaus. Malafide uitzendbureaus benadelen arbeidsmigranten en zorgen voor oneerlijke concurrentie. Het kabinet werkt het uitwerken van de verplichte certificering, inclusief de daarmee samenhangende kwaliteitseisen uit, maar een besluit is aan het volgende kabinet.

Registatie en Woonsituatie
Het kabinet wil, in lijn met het rapport, ook beter zicht krijgen op arbeidsmigranten in Nederland. Daarom wordt ook gestart met de voorbereidingen van wijziging van de wet Basis Registratie Personen (BRP) voor de registratie van tijdelijke verblijfsadressen. Zoals recente schrijnende voorbeelden hebben laten zien, laat de woonsituatie van arbeidsmigranten vaak te wensen over. De schaarste op de woningmarkt speelt ook hier een grote rol. Het organiseren van goede kwalitatieve huisvesting voor arbeidsmigranten is een taak van veel partijen. Het is aan onder andere gemeenten, provincies, woningcorporaties, werkgevers/huisvesters en Rijksoverheid om voor meer woningen te zorgen. In 2020 en 2021 trekt het kabinet in totaal 100 miljoen euro uit voor de huisvesting van kwetsbare groepen, waaronder arbeidsmigranten. Het kabinet zet in op regionale afspraken en een expertteam rondom huisvesting. Deze afspraken zullen worden gekoppeld aan bredere afspraken voor huisvesting van arbeidsmigranten.

Inspectie
Misstanden met arbeidsmigranten, laten zien dat handhaving van groot belang is. Het aanjaagteam doet een aanbeveling om de Inspectie nog verder uit te breiden. Het huidige kabinet investeert al sterk in de Inspectie, met vijftig miljoen euro extra in deze kabinetsperiode. Een extra investering en uitbreiding van de Inspectie heeft grote financiële en organisatorische gevolgen, is daarom aan een nieuw kabinet. Als laatste neemt het kabinet de aanbeveling over om arbeidsmigranten meer te betrekken bij ontwikkeling van beleid en jaarlijks te rapporteren aan de TK over werk en huisvesting van arbeidsmigranten.
Het kabinet heeft het Aanjaagteam in mei gevraagd om voorstellen te doen om de werk- en leefomstandigheden van arbeidsmigranten structureel te verbeteren. Doel van dit tweede advies is om misstanden in de werk- en leefsituatie van arbeidsmigranten tegen te gaan en de afhankelijkheid van arbeidsmigranten van hun werkgever te verkleinen.

Politieke partijen zien migratie als probleem. Maar daar is eigenlijk geen reden voor, betoogt Leo Lucassen, directeur van het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis. 

Dit opinie-artikel verscheen eerder via Trouw.
Lees hier het volledige artikel of lees hieronder verder.

Afgaand op de programma’s voor de komende verkiezingen blijkt ‘grip’ het nieuwe toverwoord bij het thema migratie. Hoewel de buitengrenzen van de Europese Unie hermetisch worden afgesloten en de aantallen asielzoekers sinds 2015 gestaag dalen naar het niveau van voor de ‘vluchtelingencrisis’ is met name de VVD, bij monde van woordvoerder Bente Becker, al maanden bezig de kiezers voor te houden dat Europa, en Nederland in het bijzonder, wordt bedreigd door massa-immigratie uit Afrika en Azië.

Zo steunde die partij, samen met het CDA en SGP, onlangs een motie van Baudet die het kabinet oproept om ngo’s die mensen redden in de Middellandse Zee te criminaliseren. Hun activiteiten zouden namelijk een aanzuigende werking hebben op migranten die vanuit Libië en Tunesië de oversteek naar Europa wagen. Dat wetenschappelijk onderzoek het idee van een ‘pendeldienst’ herhaaldelijk naar de prullenbak heeft verwezen en het aantal asielzoekers uit Afrika al decennia bijzonder laag is, doet er niet toe. Het klinkt stoer en geeft menig kiezer het idee dat er wordt doorgepakt.
Dat geldt ook voor het integratiebeleid voor degenen die bij gratie Gods mogen blijven. Zo staat de ‘Migratie en integratie’-paragraaf van de liberalen vrijwel volledig in het teken van de bedreiging die asielzoekers zouden vormen voor ‘onze’ cultuur en levenswijze. Hoewel onderzoek van het Sociaal Cultureel Planbureau (SCP) en vele anderen keer op keer laat zien dat de meeste vluchtelingen – juist gevlucht voor dictaturen en geweld – die rechtsstaat en de eraan verbonden waarden juist bijzonder op prijs stellen.

Onmaatschappelijken
In plaats van statushouders zo snel mogelijk als volwaardige burger op te nemen, stelt de VVD voor hen onder een bevoogdend en bestraffend regime te plaatsen en pas als burger te erkennen als ze bewezen hebben dat ze zich ‘onze waarden’ eigen hebben gemaakt.
Dus statushouders niet ‘zomaar’ een woning bieden, maar vasthouden op ‘speciale integratielocaties’ alwaar ze een ‘intensief inburgeringstraject’ moeten doorlopen. Een vrijheidsbenemend beleid dat nog het meest doet denken aan heropvoedingskampen van ‘asocialen’ of ‘onmaatschappelijken’ voor en na de Tweede Wereldoorlog.
Daarmee zijn de liberalen een behoorlijk eind in de richting van radicaal-rechts opgeschoven, terwijl de kloof met de linkse partijen juist een stuk groter is geworden. Want hoewel ook die laatste migratiecontrole (‘grip’) hoog in het vaandel voeren, verschillen de toon en context aanzienlijk. Zo pleiten GroenLinks en D66 voor legale mogelijkheden voor Afrikaanse arbeidsmigranten om in Europa te werken.

Een opener visie
Dat laatste gebeurt nu ook al, denk aan de tomatenteelt in Zuid-Italië, maar dan legaal en zonder uitbuiting en rechteloosheid. Daar mogen veel haken en ogen aan zitten, maar dit streven getuigt van een opener visie die migratie niet louter als een probleem, maar ook als een oplossing ziet. De PvdA laat zich niet uit over laaggeschoolde arbeidsmigratie van buiten de EU, maar benadrukt wel het belang van een humane en ruimhartige behandeling van asielzoekers, ingebed in een bredere visie op internationale solidariteit. Bovendien gaat het programma van de sociaaldemocraten uitgebreid in op de bestrijding van uitbuiting van Oost-Europese arbeidsmigranten.
Zo ook de SP, maar zij interpreteren die solidariteit net wat anders. De socialisten willen het vrije verkeer van personen namelijk aan banden leggen en opnieuw een stelsel van werkvergunningen invoeren. Merkwaardig voor een partij die haar pijlen doorgaans op kapitaal en niet op arbeid richt, maar dat terzijde.
Bij de christelijke partijen valt verder op dat zij, net als de VVD, asielmigratie in tamelijk zorgelijke en alarmistische termen afschilderen. Volgens hen is het integratiebeleid te vrijblijvend en omdat veel van deze nieuwkomers cultureel te ver van ons af zouden staan (lees: moslims), kunnen ze alleen door een verplichtend integratietraject echte burgers worden.

Drie gezichten
Waar het migratie betreft kent het politieke landschap dus drie gezichten. Aan de ene kant de VVD, PVV en FvD, die het liefst geen enkele asielzoeker deze kant op zien komen, terwijl aan de andere kant de meeste linkse partijen ook de positieve kanten van migratie onderstrepen en voor een ruimhartig vluchtelingenbeleid pleiten. Daar tussenin zitten het CDA en de ChristenUnie, die worstelen met de vraag hoe de christelijke naastenliefde te verenigen met de angst voor migranten.
Los van die verschillen valt de enorme blikvernauwing op in bijna alle programma’s, waarbij migratie is teruggebracht tot asielzoekers en uitgebuite Oost-Europeanen. De meerderheid van de duizenden mensen die zich hier maandelijks vestigen en weer vertrekken is namelijk een mix van Nederlanders, buitenlandse studenten, en vaak wat hoger opgeleide Europeanen uit de buurlanden, maar ook uit andere continenten.

Xenofobe proefballon
Zonder hen zou de Nederlandse (kennis)economie, maar ook de culturele dynamiek er een stuk slechter voorstaan. En een bedrijf als ASML had zich dan allang elders gevestigd. Dat weten partijen als de VVD natuurlijk best, maar uit electorale overwegingen laten met name de liberalen de ene na de andere xenofobe proefballon op, die vooral de meest kwetsbare nieuwkomers treft.
Nu mag je als politieke partij best vinden dat de grenzen dicht moeten en we geen asielzoekers meer op moeten vangen, maar doe dat dan wel op grond van feiten in plaats van gemakkelijke onderbuikgevoelens de vrije loop te laten. En zeg er bovendien eerlijk bij wat de gevolgen van zo’n beleidskeuze zijn. Zeker in deze tijden van nepnieuws is het publieke debat en de democratie gebaat bij een rationeel debat en het zou politici juist sieren als ze weigeren mee te huilen met de wolven in het extreemrechtse bos.