Keurmerk voor huisvesting arbeidsmigranten werkt niet

Het keurmerk SNF dat arbeidsmigranten moet beschermen tegen onleefbare woonruimtes, zegt in de praktijk heel weinig over de kwaliteit van de huisvesting.

Dit opinie-artikel verscheen eerder via Trouw.
Lees hier het volledige artikel of lees hieronder verder.

Het keurmerk van Stichting Normering Flexwonen (SNF) moet arbeidsmigranten beschermen tegen malafide woningverhuurders. Maar dat keurmerk zegt weinig tot niets over de kwaliteit van de huisvesting, blijkt uit een rondgang van Trouw langs vijftig gemeenten. Zij kennen het keurmerk nauwelijks of vinden dat het er niet in slaagt om een goede kwaliteit van de woning te waarborgen.

Sterker nog, de gemeenten zeggen dat malafide bedrijven het keurmerk gebruiken om zich achter te verschuilen. Slechts vijf gemeenten zijn tevreden over het keurmerk. Het is dit keurmerk dat een centrale rol speelt in een advies van een ambtenarenteam onder leiding van oud-SP-voorman Emile Roemer over de situatie van arbeidsmigranten in Nederland.
Uitzendbureaus kunnen het keurmerk behalen als ze aan een aantal minimale eisen voldoen, zoals een toilet per acht migranten. Ook moet iedere bewoner minstens tien vierkante meter leefruimte hebben, met daarin een kledingkast, een bed en een stoel. Met het certificaat, dat sinds 2013 bestaat, willen het ministerie van binnenlandse zaken, de brancheorganisatie van de uitzendbureaus en vakbond FNV voorkomen dat migranten belanden in vieze, krappe woningen.

Onder de radar blijven
Onder de 674 uitzendbureaus met een SNF-keurmerk zitten veel grote jongens, die ook aangesloten zijn bij brancheorganisaties ABU of NBBU. Die stellen het SNF-keurmerk verplicht. Maar volgens de gemeenten profiteren juist kwaadwillende bedrijven van een huisvestingskeurmerk als het SNF. “Welwillende bedrijven zitten qua standaarden meestal zelf al boven het keurmerk, omdat ze dat graag willen voor hun uitzendkrachten”, vertelt Wiebo Kersten, inspecteur van de gemeente Tiel. “Maar bedrijven met slechte huisvesting voldoen vaak nét aan de voorwaarden van het SNF, om zo onder de radar te blijven werken.”
Als inspecteur bezocht Kersten ruim 300 woningen. Daar zag hij dat het SNF-keurmerk “juist een manier is om aan lastige controles te ontkomen”. Want: juridisch klopt het allemaal net, benadrukt hij. “Maar de woningen die wij aantreffen zijn vaak amper leefbaar te noemen.” Wie eenmaal het keurmerk in handen heeft, verliest dat niet snel: uit het SNF-jaarverslag van 2019 blijkt dat van de 674 gecertificeerde bedrijven, slechts twee dat jaar het keurmerk verloren.

Een uitzendbureau hoort 48 uur van tevoren welke panden de inspecteurs gaan bezoeken, legt Peter Heukelom, oud-huisvestingsmanager van uitzendbureau MarthoFlex uit. “Dan fiets je er even langs om de bezem er doorheen te halen”, knikt hij. “Voor aanvang van een SNF-controle repareerde mijn huisvester meestal het minimale, om door de controles te komen”, verzucht de 23-jarige Czarek Krzemiński uit Polen. “Na zo’n controle gebeurde er weer een jaar niets. Totdat de volgende periodieke controle in zicht kwam.”

Gewoon een appje sturen
Een misstand bij een SNF-gecertificeerde woning leidt niet altijd tot een tweede bezoek. “Als er iets aan de hand is, kun je dat vaak gewoon afdoen met een appje”, vertelt een oud-medewerker van uitzendbureau Marthoflex in Dronten. Volgens de norm van de SNF mag er inderdaad schriftelijk worden gereageerd, bevestigt SNF-secretaris Jolet Woordes. “Als dat tenminste goed via foto’s, facturen of film is te controleren.” Ook bij een grote overtreding mag het schriftelijk worden afgedaan.
Een uitzendbureau met een keurmerk mag maximaal 25 procent van het loon van een migrant aftrekken voor de huisvesting. Zo kan het salaris van een migrant uitkomen onder het minimumloon. Het SNF-keurmerk zegt ook niets over wat een woning redelijkerwijs mag kosten. Recent sloot het Friends Hotel in Waalwijk, een SNF-gecertificeerd pand, zijn deuren na campagnes van FNV. Arbeidsmigranten betaalden er ruim 400 per maand voor een gedeelde kamer, met een douchegordijn als afscheiding.